Thương nhớ hoàng lan - truyện ngắn của Trần Thùy Mai

 (Note: "Thương nhớ hoàng lan" của nhà văn Trần Thùy Mai là một truyện ngắn tôi thích, nhưng nhiều khi tìm đọc lại thấy khó khăn, nên tôi lưu lại đây để dễ tìm.)

Tôi sinh ra dưới một mái chùa. Nghe kể rằng sư phụ tôi khi ấy còn trẻ, một hôm đi ngang bỗng động tâm hỏi: “Mô Phật, sao sau chùa lại phơi tã lót?” Nghe chuyện đời cha tôi, thầy bảo: “Hãy nhớ ngày này. Nếu có cơ duyên, mười năm sau ta sẽ trở lại”. Trở về thầy bỏ tăng viện, lên một ngọn núi hẻo lánh trong rú xa, dựng mấy nếp nhà cổ. Từ ấy, thầy ẩn tu, hiếm khi xuống núi.

Lớn lên, tôi giống cha tôi như đúc và rất được mẹ yêu chiều. Cha tôi mắt sáng, mũi cao, tiếng nói trầm ấm, tính tình hiền hoà trung thực. Khi còn là một chú tiểu đầu để chỏm, người đã nổi tiếng thông minh, mười lăm tuổi chép rành kinh chữ Hán. Rồi vì học giỏi, được cử làm giáo sư ở trường Trung học Bồ Đề, một trường phổ thông tư thục của Giáo hội. Lúc người sắp được phong Đại Đức thì gặp cô bé nữ sinh tinh nghịch, có đôi mắt hút hồn, đôi môi đầy đam mê và cái tính thích gì thì làm cho bằng được. Ban đầu, cô bé chỉ định quấy phá chơi để thử bản lĩnh của thầy. Nhưng rồi tình yêu là lửa, chính người muốn đốt lại cháy. Cả chùa ngẩn ngơ khi người thanh niên đạo hạnh vòng tay trước sư cụ trụ trì: “Yến bệnh nặng đã bốn tháng rồi, sợ rằng cô ấy chết. Thầy dạy con tu hành để cứu chúng sinh. Nay con có thể cứu một sinh linh, sao lại khước từ?” Cha tôi rời chùa, cô Yến khỏi bệnh rồi hai người thành vợ thành chồng. Ông bà tôi để lại một ngôi nhà, cha tôi cho dỡ đi, xây vào chỗ đó một ngôi chùa tư. Đã không bỏ đời theo đạo được, thì ông đem đạo về giữa đời. Sau khi đã có con, ông vẫn ăn chay, mặc áo nâu và tụng kinh sớm chiều. Có lần mẹ tôi đi chợ mua một xâu ếch, những con ếch theo phản xạ cứ chắp hai chân trước vái lia lịa. Một bà đi ngang bảo mẹ tôi: “Mấy con ếch lạy khéo không thưa thầy M.H” Rồi bà cười ha hả: “Đi tu mà chẳng chót đời, làm thân con ếch cho người lột da”. Tính mẹ tôi mau nước mắt, cứ vừa đi vừa khóc thút thít cho đến lúc tới nhà. Tối đó bà kèo nhèo mãi, năn nỉ mãi cha tôi tội gì không để tóc, ngả mặn, làm người trần cho sướng cái thân. Tu kiểu này, người ta nói không chịu nổi. Cha tôi chỉ cười, dường như chẳng để tâm. Cả đời người không tranh giành với ai mà như có phép thần thông, chạm vao đâu thì phất lên đến đó. Cơ sở làm hương trầm của người càng phát triển, mẹ tôi càng béo đẹp ra thì lời đàm tiếu của thiên hạ càng rần rần. Cuối cùng, chẳng hiểu vì sao, mẹ bỗng đột ngột bỏ đi mất tăm…

Cô ruột tôi giận lắm, bảo: “Mẹ mi là con yêu tinh, khi trước đã phá đời tu của cha mi, chừ lại phá luôn đời tục của ổng.” Ai cũng khuyên đăng báo tìm, nhưng cha tôi chỉ nói “Đừng”. Ông không trách móc gì, nhưng có lẽ ông buồn, tiếng tụng kinh đêm khuya nghe chừng khắc khoải. Chao ôi, với những con thuyền khắc khoải ấy, kiếp nào cha mới đến Tây Phương?

Cơ sở làm hương từ đó phó mặc cho cô tôi. Cô tôi cho chặt cây, nhổ cỏ, sửa sang lại khu vườn sáng sủa. “Thiệt là hư sự, ai đời lập chùa mà lại trồng hoàng lan trong sân. Mùi hoàng lan là mùi ma, hèn chi ma chướng nó phá cho như thế ni.”

Tôi dân dấn nước mắt nhìn người ta chặt cây hoàng lan, cành lá vứt bừa bãi trên mặt đất. Ngày xưa, gội đầu xong mẹ tôi thường hái hoa giấu vào búi tóc cho thơm. Bây giờ người đã đi, hoa cũng không còn…

Năm tôi mười tuổi, có vị Đại Đức trên núi về thuyết pháp ở chùa Diệu Đế. Tôi đi theo cô tôi đến nghe. Khi trở về tôi xin xuất gia. Cha tôi bảo: “Kinh sách ở đây, chuông mõ ở đây, con còn đi đâu?” Tôi chỉ lắc đầu…

Nơi thầy tôi ẩn tu là Bích Vân am - am Mây Biếc. Mười năm khai sơn, thầy đã cùng đồ đệ trồng hơn hai chục mẫu bạch đàn và ba ngàn giò phong lan đủ loại. Các sư huynh dạy tôi chăm hoa, tưới cây mỗi sáng. Buổi chiều đi học ở trường Nam Giao. Năm mười lăm tuổi tôi bắt đầu chướng tính. Sư huynh hạch tôi: “Bạch thầy, Đăng Ninh trốn học, la cà ở quán cà phê Tím. Người quanh đó ai cũng chê cười, họ nói cô ruột Ninh làm hương giàu có, cúng dường nhiều tiền nên thầy thả cho Ninh tha hồ tự tung tự tác”. Tôi ức, lầm lì không nói, thầy cũng không quở. Tính thầy rất nghiêm, không mấy khi la rầy mà đồ đệ ai nấy tuân lời răm rắp. Chỉ riêng với tôi, không hiểu sao thầy đặc biệt khoan thứ. Sợ thầy phạt, đợi lúc sắp tụng kinh, tôi biện bạch: “Bạch thầy, ngày xưa cha con thường bảo: tu trên núi, tu giữa chợ mới là khó. Không ở giữa đời, làm sao hiểu đời đục mà tránh?” Thầy hỏi: “Ai bảo con là đời đục? Đời không đục, không trong.” Tôi hụt hẫng, không hiểu ý thầy định nói gì.

Tu trên non bây giờ thật ra cũng không phải dễ. Thầy tôi tránh đời vào núi sâu nhưng rồi vườn lan Mây Biếc nổi tiếng quá nên người trần lại kéo lên thưởng ngoạn. Thứ bảy, chủ nhật, học trò đạp xe lác đác trắng trên con đường mòn tới thảo am. Mấy cô nữ sinh nhỏ tuổi mê hoa ngẩn ngơ ngắm bông súng tím trong hồ, chạy vào tới tận hiên, chỗ thầy ngồi viết sách. Thầy không quở, cũng không ngẩng lên nhìn. Một cô bé chạy đến gần tôi, nhìn những làn sương li ti mà tôi đang xịt lên những chồi đang đơm nụ. Cô hỏi tôi tên hoa, tôi giảng: “Đây là giống Tiểu Hồ điệp, nghĩa là bươm bướm nhỏ. Em thấy không, trông xa chấp chới như đàn bướm cải màu vàng”. Cô chìa tay với những ngón búp măng, hứng sương. Tôi cau mày: “Này, đừng nghịch”. Cô bé cứ đùa với những bụi nước, chẳng để ý lời tôi. “Anh cứ tưới đi, em cũng là Lan”. Tôi cáu, xịt cho nước rơi ướt cả tóc, cả áo cô bé. Mấy cô bạn cười rúc rích, khi về có cô còn nói vọng lại: “Con Lan hên quá, gặp chú tiểu vừa đẹp trai vừa quậy”. Tôi tủm tỉm cười. Sư huynh tôi cáu kỉnh: “Mấy con Thị Màu đời nay quá quắt lắm. Bay không biết quyến rũ sư tăng là tội đoạ địa ngục hử?” Tôi cự: “Người ta chỉ đùa thế, có gì mà gọi là quyến rũ”.

Từ đó, vài hôm một lần, Lan lại đến giúp tôi tưới hoa. Tôi dạy cho cô biết về phong lan, đây là cả một thế giới còn đa dạng hơn thế giới người. Phượng Vĩ đỏ rực, Tuyết Điểm thì trắng, Vũ Nữ thì như đang múa trước giò. Lan phụng phịu: “Hoa nào cũng có tên riêng, chỉ em không có”. Tôi nhìn khuôn mặt cô, đôi mắt trong trẻo với cái miệng hồn nhiên như trẻ thơ. “Vậy tôi đặt cho cô một cái tên. Tên cô là Tinh Khôi”.

Thầy biết tình thân giữa tôi và Lan. Sư huynh không vui lòng, thầy chỉ bảo: “Không can gì”. “Bạch thầy, người này có bạn thì người kia có bạn, rồi con gái kéo đến đầy thảo am, còn cái thể thống gì nữa?” Thầy gật đầu. Chiều lại, tôi mài mực hầu thầy, thầy đem cho tôi xem bộ tranh mười bức vẽ mục đồng chăn trâu. “Đây là thập mục ngưu đồ, cũng là quá trình tu học của một con người. Trâu không là trâu, mà chính là cái tâm ta đó”. Tôi động lòng, hỏi: “Bạch thầy, con xem bức vẽ cuối cùng, không còn trâu, chẳng còn người, chỉ còn trăng soi. Vậy cớ gì phải sống trong dây trói. Ngày xưa Tuệ Trung Thượng Sĩ là bậc ngộ đạo mà không kiêng rượu thịt, vì chay mặn chỉ là hình tướng bên ngoài, không can hệ đến sự giác ngộ bên trong”. Thầy cười: “Đúng, con ạ, với bậc đắc đạo là thế. Nhưng khi ta còn là một người phàm, thì cũng như con trâu kia, phải có sợi dây buộc, có người chăn dắt. Đến khi cái tâm vững rồi, sáng rồi mới có thể như trâu đen thành trâu trắng, không ràng không buộc, chẳng những nhởn nhơ trên cỏ xanh mà còn bay lên chín rầng mây”. Tôi vái thầy mà thưa: “Con hiểu rồi, nhưng nhà chùa chẳng thể xua đuổi ai. Từ mai con xin thôi không giữ vườn lan nữa.”

Mấy hôm sau, Lan thấy sư huynh ra tưới vườn, còn tôi thì chẻ củi. “Anh không thích phong lan nữa sao?”. “Không. Muôn hồng nghìn tía, chẳng qua cũng chỉ để nhìn trong chốc lát. Một đời tôi chỉ riêng nhớ hoàng lan”. Tôi giảng cho cô bé biết hoa hoàng lan cánh mảnh mai, vàng như màu chim hoàng yến. Thuở trước, cứ rằm, mồng một, các bà hàng hoa lại đến mua, họ gói hoa trong lá chuối, từng gói nhỏ xinh xinh toả thơm ngây ngất. Lan bảo: “Thích ghê, em chưa thấy bao giờ”. Ừ, loài cây ấy có lẽ giờ đây đã tiệt giống rồi hay sao, nhiều lần theo sư huynh đi chợ mua bông chuối, tôi để ý tìm mà không thấy nữa. Tôi lớn lên, lòng bâng khuâng như thiếu vắng một thứ gì, cứ mơ hồ nhớ nhớ, thương thương…

Cuối năm, anh em tôi kẻ kéo người đẩy, chở phong lan xuống phố đổi gạo. Ông chủ tịch hội hoa cảnh hài lòng lắm khi thấy những giò mũm mĩm với chồi xanh đầy nụ. Ba bao gạo lớn được bưng ra. “Cha ơi, con có làm một ít bánh trái cây để cúng dường”.Tôi nghe tiếng, quay lại, sững người vì thấy Lan. Ông chủ tịch âu yếm bảo: “Cúng dường thì phải cung kính. Con phải tự lên chùa lạy Phật mà dâng”. Tôi hãi hồn, vội nói: “Thôi thôi, khỏi phiền nữ thí chủ. Nhận ngay ở đây”. Lan bật cười, lại cái cười tinh khôi. Rồi Lan nhìn tôi buồn thiu: “Sao lâu nay anh không ra vườn? Em lên chùa, biết anh trong bếp mà mấy chú không cho vào. Riết rồi em buồn không muốn đến nữa”.

Mấy buổi sau, tôi theo các bạn cùng lớp vào quán. Lan ngồi ở đó, sau chiếc bàn con bên cửa sổ. Các bạn tôi ai cũng nhìn về phía Lan, còn cô bé thì chẳng nhìn ai, cứ lặng lẽ một mình. Ngồi ở một bàn xa mà tôi như thấy cả bầu trời hoàng hôn tím, tím ngát ngoài kia đang in trong đôi mắt Lan. Mãi đến khi chúng tôi ra về, Lan mới ngoái nhìn, ánh mắt thơ ngây mà não nùng. Bỗng dưng đỏ mặt, rồi tôi thấy hoảng sợ vì mình đã đỏ mặt…

Một người con gái chiều nào cũng ngồi ở quán Tím, chẳng bao lâu đã thành đề tài để bọn con trai bàn tán.

“Con Lan sữa tươi trông xinh vậy chứ nó mắc bệnh sợ đàn ông. Đếch thằng nào đến gần được, nó tránh như tránh tà”. “Không phải đâu, nó giữ giá để chờ lấy Việt kiều, thằng Hùng ở Cali về ngày nào cũng trực ở nhà nó”. “Giữ giá cái gì, nó ưa thằng Quắn chạy bàn ở cà phê Tím. Tao thấy nó ngồi một bàn với thằng Quắn, khóc rưng rức”. Tôi im lặng, một lát sau mới bảo: “Khó tin”. “Ở đời chuyện gì mà chẳng có thể xảy ra - bạn tôi nói, vẻ ông cụ non - Chiều qua chính mắt tao thấy nó chạy ra sau quầy đưa bức thư cho thằng Quắn”.

Đạp xe về đã đến quá lăng Tự Đức, tự nhiên tôi bứt rứt không chịu được. Tôi quay xe, đạp về nhà Lan. Mưa phùn lướt thướt trên con đường về Bao Vinh xa tắp. Mẹ Lan hỏi: “Nhà chùa có việc gì mà nhắc cháu lên? Thấy Quắn về nhắn, tôi cho cháu đi ngay rồi”. Tôi tái mặt, không kịp chào, đạp xe đi như tên bắn. Tim tôi dội thình thịch vì âm vang những lời nói của sư huynh khi Lan mới lên thảo am lần đầu: “Cô gái này đẹp đẽ thanh tú nhưng đuôi mắt quá dài, môi mỏng, cổ cao, tai nhỏ. Đấy là tướng hồng nhan mệnh yểu.”… Trời chập choạng tối, tới Nam Giao. Nhìn dáo dác hai bên đường, tình cờ thấy Quắn và Lan cùng ngồi trong quán ốc. Quắn gọi rượu, đang ép Lan uống, Lan lắc đầu, Quắn cố nài. Tôi đi vào, đấm mạnh vào mũi Quắn: “Đồ lừa đảo. Từ nay chừa cái thói dỗ gái đi”. Quay sang Lan, tôi nạt: “Đi về!” Không biết Lan có bị một thứ thuốc mê gì không, mặt ngây ngây như bị bỏ bùa. Tôi chở Lan đi. Quắn biết tôi có võ Thiếu lâm nên đành chịu phép, hậm hực chùi máu mũi nhìn theo, cái nhìn của một con thú mất mồi…

Trên đường về, Lan tỉnh lại, gục mặt vào lưng tôi, khóc: “Em nhờ Quắn chuyển đến anh nhiều thư, anh có nhận được không?” Tôi cau mặt: “Em khờ lắm, sao lại đi với thằng Quắn?” “Quắn bảo em uống vài chén cho ấm rồi lên đàn Nam Giao chờ Ninh đến”. “Em đừng quên, tên em là Tinh Khôi. Đừng dại dột để bọn lưu manh làm nhơ bẩn”. Nước mắt Lan chảy thấm qua chiếc áo lam của tôi, thấm vào đến da thịt. Dừng xe, tôi ngồi xuống vệ cỏ ven đường. Lan ngồi bên tôi. “Đêm nào nằm mơ cũng thấy anh dắt em đi thăm vườn phong lan. Mình về trồng lan trong sân nhà em đi, có thích hơn không?” Tôi không trả lời, ngắt những cọng cỏ, vò nát trong đôi tay run run. Trên kia, trăng sáng quá, tròn và rực rỡ như chiếc mâm vàng giữa trời. Bỗng nhiên lòng tôi miên man nhớ những câu chuyện cha tôi vẫn kể ngày xưa… “Em có thích nghe chuyện cổ tích không?” “Thích”. Tôi kể cho Lan nghe chuyện người tử tù đội chiếc mâm vàng đầy nước đi từ cổng hoàng cung vào trước ngai vua mà không sánh ra ngoài một giọt, Lan nghi ngờ: “Sao có người làm được như thế?” Tôi gật đầu: “Ngày ấy, nhà vua cũng đã hỏi như vầy. Vị thiền sư trả lời: “Bệ hạ hứa nếu y làm được thì sẽ tha tội chết. Vì lẽ sống chết của y, nên dù việc khó vô cùng mà y vẫn chăm chăm làm bằng được. Nay nếu bệ hạ cầu giải thoát cũng như người này cầu sống thì việc tu hành dù khó mấy cũng có thể vượt qua”. Lan ngước nhìn tôi, lần đầu tiên tôi nhận ra trong hai cái giếng êm như nhung của mắt cô bé những tia sáng ương ngạnh lạ lùng. “Em hiểu rồi. Anh xem tu hành là chuyện sinh tử của anh. Vậy nếu em lại xem anh là chuyện sinh tử của em thì sao? Anh và em, ai đi trọn đường, ai bỏ cuộc?” Tôi bảo: “Em nói gì thế? Chuyện sống chết mà nghe cứ như là trò chơi sấp ngửa của trẻ con”. Lan cười… Bàn tay nhỏ nắm lấy tay tôi, ngón thon vuôn vuốt như cánh hoa ngậm sữa. Vẻ đẹp này có phải phù du? Vẻ đẹp này là sắc hay không? Chỉ thấy ngợp vì trăng. Trăng sáng quá. “Thôi, về đi em”. Tôi đạp xe, trước mặt tôi chập chờn lấp loá những con đường. Những mê lộ giữa đạo và đời, giữa ma và Phật…

Việc lộn xộn ở quán ốc chẳng mấy ngày đã đồn đến chùa. Cô tôi biết, tốc lên ngay. Tôi bảo: “Cô đừng lo. Chẳng có chuyện gì đâu”. “Không có lửa làm sao có khói. Ăn ốc, đánh lộn, dành gái. Thế còn gì là tu hành? Tau mà gặp con ma nữ đó, tau tước từ dưới tước lên”. Tôi ngẩn người một lúc rồi hiểu ra, không nín được cười. Cô bực tức: “Cháu tưởng chuyện gì cũng cười là xong sao?”

Quả là chuyện không thể cười mà xong. Mấy hôm sau, gia đình Lan mời tôi về.

“Con ma nữ” đã uống hai mươi viên Sedusen, may sao nhà biết được, chở đi cấp cứu. Mẹ Lan chắp tay lạy tôi như lạy Bồ Tát: “Bác biết tính con Lan lắm, từ nhỏ nó đã nói là làm, đã làm là làm tới cùng. Sợ e cứu thoát lần này, nó lại tự sát lần nữa. Con cứu nó cho bác đi con”. Tôi cuống quýt: “Bác bảo con làm sao được?” “Con cứ giả vờ ừ đi, bây giờ nó mới lớn, tính còn ngông cuồng, vài ba năm nữa chững chạc rồi tự nhiên nó hiểu ra”. Ông chủ tịch hội hoa cảnh mắt đỏ au, nhìn tôi chờ đợi một lúc rồi bảo vợ: “Nói như bà cũng khó. Chú Ninh đây tướng mạo khôi ngô, trước sau rồi sẽ có phước được che lọng vàng. Lẽ nào vì con mình mà để người ta mang tai mang tiếng”. Tôi thở dài: “Cháu đi tu không phải là mong lọng vàng che đầu. Chỉ vì nguyện giữ thân trong sạch để tụng cho mẹ cháu một nghìn lần kinh Thuỷ Sám”. Nhớ tới mẹ, tôi bất giác đau đớn trong lòng, đứng dậy đi…

Tôi về chùa, từ ấy không đi đâu. Thầy bảo: “Sao con bỏ học?” Tôi nói: “Suối ở xa, con muốn ra triền núi đào giếng”. Tôi tự đày mình trong những nhát cuốc trên sỏi đá, đêm về tụng kinh, vẫn đôi khi chợt nghe tiếng mình khắc khoải. Có lúc nửa đêm chợt tỉnh, thấy thầy ngồi bên giường, lâm râm niệm chú. Tôi hốt hoảng vùng dậy: “Bạch thầy”. Thầy tôi bảo: “Con giật mình, nói mê luôn, hất tung cả chăn.” Tôi nói: “Con tỉnh rồi. Rước thầy đi nghỉ, con xin ra bệ Phật niệm Cầu An”. Thầy lặng lẽ một lúc rồi bảo tôi: “Tâm không an, có cầu cũng vô ích”. Tôi gật đầu thú nhận. Bao nhiêu đêm, cứ chợp mắt là thấy Lan hiện ra, mảnh dẻ, thanh thoát, đầu đội chiếc mâm vàng sóng sánh nước đi thẳng đến bờ vực. Tôi nghe tiếng thét của nàng vang động cả giấc mơ, nàng nhào xuống rơi thẳng vào không gian mênh mông như chiếc lá lìa cành trước gió. “Thầy ơi, nếu vào Niết bàn mà phải đạp lên một chiếc lá, Phật có làm không? Xin thầy cho con hay, trời đất nặng hơn hay chiếc lá nặng hơn?” Thầy nhìn vào mắt tôi: “Chỉ có con tự trả lời được thôi. Ngày mai con hãy về, cứ nhìn thẳng vào nghiệp duyên mà tự quyết định lòng mình.” Tôi lắc đầu: “Thầy quên sao? Con đã thề khi nào đào xong giếng mới xuống núi”.

Ra xuân, đường lên núi khô ráo. Hai tay tôi ướt bùn đỏ, những giọt nước đầu tiên đã úa ra từ lòng đất sâu. Tôi chạy về chùa, định vào trình thầy nhưng người đang làm lễ. Có người thí chủ dâng hương trong bệ Phật, mùi trầm mới thơm thơm trong không gian.

Đang dội nước rửa tay, tôi nghe có người bước đến: “Chú Ninh!”

Tôi ngẩng lên. Mẹ của Lan. “Bác lên chùa cầu cho em đi bình an…” Bà đưa cho tôi một cái túi nhỏ, rồi vừa quay đi vừa đưa khăn lau mắt.

Những dòng chữ trong thư, mảnh mai và run run như những cánh lan:

“Bốn trăm ngày chờ anh ở quán Tím, cuối cùng em cũng hiểu ra là mình thua cuộc. Đã đi mà chẳng tới, lẽ ra thì phải chết. Nhưng em chết thì anh làm sao yên lòng đi trọn con đường tu. Vì vậy, em đã quyết định lấy chồng xa xứ. Trong cái túi này là cây hoàng lan con, em nguyện tìm cho anh bằng được rồi mới ra đi. Em vẫn nhớ lời anh nói, một đời anh chỉ thích hoàng lan…

Người ta cứ bảo em khôn, lấy ông Việt kiều đi Tây đi Mỹ cho sướng chứ theo chi chú tiểu trọc đầu. Nhưng đi Tây đi Mỹ không phải là chí nguyện của em. Lấy một người mình không thương, đến một nơi xa lạ với em còn khổ hơn là chết. Xin anh hãy tụng cho em một lần kinh cầu siêu thoát, một lần thôi…”

Bất giác, tôi oà khóc. Nước mắt theo nhau lăn trên má tôi như ép cho hết những dòng tục luỵ cuối cùng. “Cứ khóc đi con” - Thầy vỗ về khi thấy tôi luống cuống che mặt - “Thầy chưa nghe nói gỗ đá thành Phật bao giờ”. Tôi nức nở: “Bạch thầy, thầy có cho con trồng cây Hoàng Lan không?”

Thầy bảo: “Cỏ cây vô tội, sao mình không thể bao dung?” Rồi một tay dắt tôi, một tay cầm túi cây đến bên góc vườn, thầy tự mình trồng xuống.

Tôi tưới cây bằng nước giếng chùa. Hoàng lan lớn lên, năm này qua năm khác, nở hoa vàng mong manh. Mong manh như tất cả những gì đẹp trên thế gian.

Tôi cầm lòng thôi thương, thôi nhớ…

(Hết)

Một số điều về bệnh tim mạch và cách phòng tránh

Bệnh tim mạch là nguyên nhân gây tử vong hàng đầu trên thế giới, trong đó nhồi máu cơ tim và tai biến mạch máu não là hai biến chứng nguy hiểm nhất. Dù bệnh phát triển âm thầm, không triệu chứng rõ ràng, hậu quả lại vô cùng nghiêm trọng nếu không được phát hiện và can thiệp kịp thời.

1. Tim mạch và quá trình lão hóa

Quy luật tự nhiên của con người gồm: sinh – lão – bệnh – tử. Từ độ tuổi 25 ở nữ và 28 ở nam, quá trình lão hóa bắt đầu diễn ra. Sự thoái hóa mạch máu đã âm thầm bắt đầu từ khi còn trong bào thai, nơi cơ thể được bao quanh bởi lớp màng lipid kép (mỡ kỵ nước). Theo thời gian, hiện tượng xơ vữa mạch máu phát triển dần, gây ra các bệnh lý nguy hiểm như cao huyết áp, xuất huyết não, nhồi máu tim...

2. Nhồi máu cơ tim – kẻ sát thủ âm thầm

Nhồi máu cơ tim xảy ra khi mảng xơ vữa mạch vành bị vỡ và hình thành huyết khối, dẫn đến tắc nghẽn cấp tính mạch máu nuôi tim. Đây là tình huống cấp cứu khẩn cấp, vì sau 12 giờ kể từ khi xuất hiện cơn đau ngực, tới 85% cơ tim có thể bị hoại tử.

Hiện nay, kỹ thuật thông tim và can thiệp mạch vành bằng bóng nong mạch giúp khai thông vùng bị tắc, giữ lại lượng lớn cơ tim sống, giảm nguy cơ suy tim và tử vong. Tuy nhiên, để cứu sống hiệu quả, bệnh nhân phải được đưa đến bệnh viện càng sớm càng tốt trong "thời gian vàng" – khoảng 12 giờ đầu sau triệu chứng đầu tiên.

3. Ai dễ bị bệnh tim mạch?

Một số nhóm người có nguy cơ cao mắc bệnh tim mạch bao gồm:

• Nam giới trên 40 tuổi và nữ giới sau mãn kinh
  
• Người hút thuốc lá
  
• Người bị cao huyết áp, tiểu đường, béo phì hoặc rối loạn mỡ máu
  
• Người ít vận động, chế độ ăn mất cân bằng, thường xuyên căng thẳng
  
• Người có tiền sử gia đình đột tử sớm hoặc mắc bệnh tim
  
• Bệnh nhân đang xạ trị ung thư

Trong đó, cao huyết áp là yếu tố nguy cơ quan trọng nhưng thường bị xem nhẹ. Đây là “kẻ giết người thầm lặng” vì không có triệu chứng nhưng lại âm thầm gây tổn thương thành mạch, dẫn đến xuất huyết và nhồi máu ở não, tim, thận và các cơ quan khác.

4. Cách phòng tránh và phát hiện sớm

Việc phát hiện sớm bệnh tim mạch có thể giúp can thiệp hiệu quả, giảm tỷ lệ tử vong và biến chứng lâu dài. Một số phương pháp hiện đại, không xâm lấn đang được sử dụng bao gồm:

• Nghiệm pháp gắng sức
  
• Siêu âm tim có thuốc Dobutamine
• Xạ hình cơ tim
• Chụp CT mạch vành có cản quang (CCTA)

Các cơ sở y tế hiện nay đã trang bị hệ thống máy thông tim, cho phép xử lý nhanh chóng, chính xác trong các ca cấp cứu nhồi máu cơ tim, giảm đáng kể tổn thương cơ tim và nâng cao chất lượng cuộc sống người bệnh.

5. Lời khuyên từ chuyên gia

• Đừng chủ quan với các cơn đau ngực đột ngột, kéo dài và đau dữ dội – đó có thể là dấu hiệu của nhồi máu cơ tim.
• Hãy kiểm tra huyết áp định kỳ và điều trị sớm nếu phát hiện cao huyết áp.
• Thay đổi lối sống: bỏ thuốc lá, ăn uống lành mạnh, tập thể dục thường xuyên và kiểm soát căng thẳng.
• Nếu có các yếu tố nguy cơ hoặc tiền sử gia đình, nên kiểm tra tim mạch định kỳ.
• Sức khỏe tim mạch là tài sản quý giá cần được bảo vệ từ sớm. Việc chủ động phòng bệnh và nhận diện dấu hiệu sớm là chìa khóa để sống khỏe và sống thọ hơn.

(Note: Kiến thức tôi ghi lại từ cuộc phỏng vấn bác sĩ L. ở dạng các gạch đầu dòng, prompt nhờ ChatGPT chuyển thể thành bài viết từ dữ liệu kiến thức có sẵn từ trước). 

"Có thầm nghĩ tới loài hoa vỡ
Tựa trái tim phai, tựa máu hồng" (T.T.Kh)
Hình: Hoa Tigon tôi chụp ở HVQY vào 10/2014

Mắt lan man nhìn cuộc đời

 1. Ngày tôi còn bé, cỡ bằng con trai tôi bây giờ, tôi cũng nghịch ngợm chạy nhảy, hồn nhiên và trong veo như thế. Cũng như con và những đứa bé ít lo toan vào độ tuổi ấy, tôi rất thích được làm việc này việc kia giúp người khác. Cho mãi đến những năm cuối tiểu học, tôi vẫn vui vẻ đáng yêu như thế. 

Cho tới một ngày, tôi vô tình nghe hai người hàng xóm nói chuyện về tôi. 

Một cô, là cô giáo dạy văn cấp 2, nói về tôi: "Con đó ngu lắm! Dễ sai!" 

:) 

Còn cô còn lại là cô giáo mầm non đã nghỉ việc ở nhà chăm con, cô chẳng nói gì, nhưng cô cũng chẳng bao giờ vì tôi dễ sai mà sai bảo tôi điều gì. Mỗi lần tôi giúp cô chơi với em bé con cô, cô lại bày tỏ sự cảm ơn bằng cả ánh mắt, câu nói cảm ơn với tôi, dù tôi chỉ là đứa trẻ nít. Mỗi khi tôi bị bố tôi đánh đập, cô nghe tiếng tôi khóc la, lại chạy sang nói đỡ cho tôi. Tôi biết ơn cô vô cùng, và yêu quý cô vô cùng. Tình yêu mà tôi đối với cô, hơn ba mươi năm qua, không hề khác đi. Và hình ảnh cô, tươi tắn, xinh đẹp, dịu dàng - trong lòng tôi, hơn ba mươi năm qua, không hề khác đi. 

Câu nói trong cuộc chuyện trò mà tôi vô tình nghe trên, giúp tôi tỉnh táo hơn để chọn gần bên người tử tế với mình. 

Tỉnh táo - là cái mà tôi phải đi qua những cú vấp sai, những lần bị lợi dụng, mới học được. 

Còn sự tử tế mà người thấy tôi dễ sai vẫn không sai bảo tôi, là lựa chọn cách sống của cô - đến từ trái tim. 

2. Ngày tôi lớn hơn một chút, nhưng vẫn còn bé hơn giờ, tầm 2008, trong một chuyến đi thiện nguyện, một anh nhà báo nói với tôi và những người bạn: "Anh muốn chia sẻ với các em rằng, hãy thật sự tỉnh táo để đừng biến mình thành cái loa cho người khác." 

Trong cuộc đời tôi những ngày sau đó, vẫn nhớ tới lời anh, nhưng có những lúc tránh mình trở thành cái loa cho người khác được, có những lúc không. 

Qua nhiều năm sau này, tôi mới thấy rằng, tránh để bị "biến thành cái loa cho người khác" miễn phí và sai cách, nhiều khi phải gánh thay hệ lụy, thì chúng ta cần tỉnh táo. 

Còn đừng biến người khác thành cái loa của mình, nhằm đạt mục đích của mình, bất chấp lợi ích của người ta - thì cái đừng đó là sự lựa chọn một cách sống tử tế. 

3. Mà thông thường... 

Người thiếu tỉnh táo thường gặp người thiếu tử tế, cuộc đời quá nhọ.

Người tỉnh táo gặp người tử tế thì tạo nên những kết hợp vững chắc và lâu dài. 

Còn thiếu tỉnh táo mà gặp người tử tế, gọi là duyên lành. 

Người thiếu tử tế mà gặp người tỉnh táo, thế là thành phốt. 

Với tuổi đời không còn trẻ, mình may mắn/xui xẻo đi qua hết cả các cách kết hợp trên.

Và tôi cầu mong sao, tôi và con tôi của bây giờ và những ngày sau, có đủ tỉnh táo và tử tế - để mến thương nhìn cuộc đời, nhiều hơn chút nữa. 

P.S., Những ngày gần đây chợt nhận ra thêm rằng, team thiếu tỉnh táo hoặc thiếu tử tế, lại thích dạy dỗ người khác về đạo lý các kiểu :D 

Mình không biết team nào :P Nhưng thấy việc dạy dỗ người khác về đạo lý với việc thao túng tâm lý người khác thì ranh giới mỏng manh biết bao nhiêu. Tốt nhất là né mẹ cho lành :) 

Mười năm

"Mười năm xưa đứng bên bờ dậu.
Ðường xanh hoa muối bay rì rào.
Có người lòng như khăn mới thêu.
Mười năm sau áo bay đường chiều
Bàn chân trong phố xa lạ nhiều
Có người lòng như nắng qua đèo
Tóc người như dòng sông xưa ấy đã phai, đã lênh đênh biển khơi"

1. Ngày xưa, khi cũng không còn bé lắm, tầm hai mươi năm trước tôi còn tuổi hoa mười bảy mười tám, tôi mê nhạc Trịnh và trí nhớ tôi thuở ấy rất tốt. Có lẽ tôi cũng nhớ hơn mấy trăm bài hát nhạc Trịnh, từ một cuốn sách nhạc mà bạn tặng. Thời gian với bao nhiêu mối bận tâm khiến những gì đã nhớ cũng rơi rớt gần hết. Nhưng những bản nhạc thấy gần gũi với lòng mình, vào một thời khắc nào đó, thì lại dội lên nhắc nhớ. 

Như những ngày này tôi cứ nhớ những câu hát trong bài "Có một dòng sông đã qua đời" của Trịnh. Mười năm trước, đúng vào ngày này, một buổi chiều, Mẹ tôi đã đi về cõi khác. 

Tôi không còn nhớ thời gian không gian chính xác vào hôm đó, phải nhắn hỏi Cậu Út tôi về giờ Mẹ mất. Nhưng tôi nhớ rõ mồn một như mới cách đây vài giờ tôi thấy, ánh mắt của Mẹ tôi nhìn trân trối hoang mang khi mọi người bế Mẹ từ lầu trên xuống tầng dưới để thay giường, tiếng Mẹ tôi kêu đau, kêu cậu xoa bóp cho Mẹ, và câu nói cậu Mỳ tôi đùa với Mẹ, cũng như nhớ những tiếng lao xao người này người kia xung quanh. Và tôi nhớ cả cái cảm giác của mình vào lúc đó không biết gọi tên là gì, tôi cũng không biết bộ dạng mình lúc đó đã ra sao. Chỉ nhớ lúc mình quỳ trước bàn thờ làm lễ, ông Thủy tôi đến và nói, cái mặt nó xanh như tàu lá. Lúc đó nghe tiếng ông, nghe tiếng người đã rất yêu thương, chăm sóc tôi những ngày tôi ở nhà ông, tôi bật khóc. Như bao nhiêu tủi hờn chất chứa bộc ra.

Những ngày sống ở nhà ông, tôi học lớp 9 tới lớp 12, là tuổi hoa lãng mạn nhẹ nhàng. Tôi rất yêu cái thời gian đó khiến lòng mềm trở lại với cuộc đời, khác hẳn khu phố và gia đình tôi sống trước đó. Để rồi sau này, khi vào Sài Gòn, những lúc thấy lòng buồn, thấy khó khăn, thấy thất vọng về nhân thế, nhìn lên thấy màu xanh cây lá lại nghĩ đến ông và cứ ráng tin cuộc đời có người này người kia. Ở đâu đó vẫn có những người tử tế đang sống xanh lành như những chiếc lá, như các ông bà, như Mẹ của mình. 

2. Tôi vào Sài Gòn đi học, đi làm, rồi lại quay về Vinh khi Mẹ bệnh, và sau khi Mẹ mất, tôi lại quay lại Sài Gòn để học và làm. 

Trong mười năm qua tôi đi đâu làm gì được gì và mất gì. Những người tôi yêu thương nhất - Mẹ tôi và Ông ngoại tôi, đều đã mất đi rồi. Lúc tôi viết bài viết "Yêu thương ở lại" trong bản sách "Cây táo nở hoa" xuất bản vào đầu 2016, lúc đó tôi vẫn còn Ông ngoại. Còn nhớ vào 2006, tôi đứng khóc chỉ vì một người bạn nào đó nói chuyện ai rồi cũng chết. Lòng tôi đầy sợ hãi vì nghĩ đến ngày mình sẽ phải mất Ông, mất đi người yêu thương chiều chuộng và nhẹ nhàng nhất cuộc đời với mình. Vậy mà tôi không ngờ mình lại mất Mẹ trước Ông. 

Bên cạnh mất đi những người thương yêu, tôi cũng mất mát đi đáng kể lòng tin với người đời. 

Hai năm qua, khi quyết định dừng đi làm full time để đi học, vì trước đây lúc đi học cao học ở ngành Di truyền - một lĩnh vực mà tôi rất yêu thích và dành nhiều công sức để đi học lại, nhưng lại không xong nổi luận văn vì nhiều yếu tố, mà một trong các yếu tố là lúc đó tôi còn làm việc toàn thời gian. Khoảng thời gian này tôi phải gặp nhiều câu nói shaming và hành vi khá toxic, người thì vô ý, người thì cố ý toxic với mình, nếu mà ngồi kể ra hết và phân tích, có lẽ sẽ được một bản thảo dày hơn bản thảo "Cây táo nở hoa" - bản sách tôi viết về những điều tốt đẹp xung quanh. Thật là đáng tiếc vì có những trải nghiệm như thế. Hy vọng là khoảng thời gian tới tôi không phải gặp lại những trải nghiệm như vậy nữa. 

Tôi chỉ muốn liệt kê lại những điều mà tôi cho là được trong mười năm qua, một khoảng thời gian không quá dài không quá ngắn, để thấy rằng mình đã không bỏ rơi bản thân mình sau những biến cố cuộc đời của mùa xuân 2015 và mùa hạ 2014. 

Những bản sách được xuất bản sau tháng 4/2015

-  "Đường ra biển lớn" - Tuyển tập truyện ngắn thiếu nhi, 2015, NXB Kim Đồng. Tác giả Tuệ An. 

- "Người chăn chim ở nhà thờ Đức Bà" - Tập truyện ngắn, 2016, NXB Phụ Nữ. Tác giả Tuệ An. 

- "Cây táo nở hoa" - Tập tản văn, 2016, NXB Trẻ. Tác giả Tuệ An. 

- "Mảnh trời có lá cờ bay" - Truyện dài, 2018, NXB Kim Đồng. Tác giả Tuệ An. 

- Lễ Tết quê hương (Bộ sách, 2015, NXB Kim Đồng, gồm 5 cuốn: Mí đi xông đất, Bánh trắng bánh tròn, Con sâu kì lạ, Tạm biệt chép vàng, Ông trẳng ông trăng).

- Uy lực côn trùng (Bộ sách, 2017, NXB Kim Đồng, gồm 5 cuốn: Vũ công bươm bướm, Phù thủy bọ xít, Tay đua chuồn chuồn, Lực sĩ bọ hung, Hoa tiêu ong mật).

- ​Incidental Takes  by Teresa Mei Chuc (Hummingbird Press, June 2023), Vietnamese Translations by Tuệ An . 

Và tôi vẫn luôn nghĩ tôi là người làm nội dung trên nhiều phương tiện - sách chữ, sách tranh, website,... - cho những mảng nội dung mà tôi đặc biệt quan tâm, yêu thích. Nên chắc chắn trong thời gian tới tôi sẽ còn có nhiều sản phẩm/tác phẩm ra mắt nữa.

Nhóm học thuật IBSG - www.ibsgacademic.com 

Thời gian ở nhà chăm Mẹ bệnh, tôi tham gia nhóm đọc báo khoa học Y Sinh của Vũ. Quả thật, tôi rất biết ơn và ngưỡng mộ Vũ vì những điều tử tế Vũ làm cho tôi và cộng đồng, với một tâm thế khiêm nhường khi giao tiếp với bất cứ ai. Vũ cho tôi cảm giác về Mẹ Teresa, làm những điều lành nho nhỏ với sự trân quý con người.

Và tôi về cùng một đội với Vũ và nhiều Anh Chị Em IBSG khác vì sự tử tế đáng trân trọng của họ trong học thuật và đối với cộng đồng.

Những hoạt động của IBSG giúp tôi năng động và thấy đời sống có ý nghĩa trở lại. Trước đó, tôi vốn đã có tính cách năng động và tích cực, nhưng biến cố 2014-2015 thật là khủng khiếp với bất cứ ai gặp phải điều tương tự, và phải có động lực lớn lao thì mới có thể vượt qua và trở lại với cuộc đời. Lúc đó, tôi nghĩ về những điều mình chưa làm được trong cuộc sống này, và nhận ra rằng học tập và làm việc trong lĩnh vực sinh học – một mong muốn từ tuổi mười tám – vẫn chưa được hoàn thành. Có lẽ trước đó, con đường Văn của tôi khá thuận lợi, nhưng con đường Sinh lại đầy chông gai. IBSG đã và đang giúp tôi hoàn thành mong muốn tuổi mười tám đó.

Sau tất cả những gì đã trải qua, tôi tin rằng việc tuổi trẻ dám ước mơ là điều thực sự quan trọng. Vì trên đường đời, khi chúng ta mất đi tất cả, chúng ta vẫn còn những ước mơ tuổi mười tám để níu giữ. Thế nên, các bậc cha mẹ nên khuyến khích con sống với ước mơ, kể cả khi nó không quá thực tế, vì ước mơ là thứ sẽ sống bên con mãi mãi, chứ không phải là cha mẹ.

Nhưng để biến ước mơ thành hiện thực thì đòi hỏi rất nhiều mồ hôi, nước mắt và sự đầu tư thời gian, tiền bạc.

Mười năm qua, tôi đã quay lại việc học cao học hai lần nhưng vẫn chưa hoàn thành. Lần đầu tiên quay lại việc học cao học, tôi gặp rất nhiều khó khăn vì kỳ thi đầu vào ngành Di truyền của Đại học Khoa học Tự nhiên vào các năm 2016, 2017 không hề dễ dàng. Đến năm 2017, tôi đậu cao học. Có lẽ tôi nên ghi lại điều này để xem như một sự công nhận cho những nỗ lực của bản thân. Tiếc rằng sau đó tôi ôm đồm quá nhiều việc cùng lúc—làm công ty LINE Vietnam, làm vợ Huy, làm mẹ Mè, và làm nhiều thứ khác giữa mùa COVID-19 khi cả thế giới chao đảo—nên tôi đã bỏ cuộc và không thể hoàn thành luận văn để tốt nghiệp. Đến năm 2023, tôi lại bắt đầu học cao học ở một trường khác và mong rằng mình sẽ hoàn thành trong năm nay.

Và tất nhiên, dù hiện tại năng lực và học vị của tôi không bằng các Anh Chị Em IBSG, tôi vẫn đồng hành, vẫn là người chị (có thể lỗi thời) của các thế hệ IBSG sau này. Hy vọng trong những năm tới, tôi sẽ cải thiện bản thân để xứng đáng đứng trong một tập thể nhiều ưu điểm như IBSG.

Những người thân mới đến 

Sau những ngày tháng "Mẹ bỏ tôi đi đường xa vạn dặm/ Mẹ bỏ con đi đường xa hoạn nạn/ Giấc ngủ chưa tròn mẹ bỏ tôi đi/ Gối lệch chăn mòn mẹ bỏ con đi/ Mẹ bỏ con đi mẹ bỏ con đi/ Bao nhiêu tiếng cười của ngày xa xưa/ Bao nhiêu giấc mộng lòng vạc bay xa", thì tôi có Huy và Mè đến trong đời.

Huy đến nơi tôi ở vào tối ngày 3/4 của năm 2017. Hôm đó anh nhắn tin hỏi một số thứ và chuyện trò, nhưng tôi lại không muốn nhắn qua lại. Tôi nói với Huy, ngày này 2015 Mẹ em mất, em buồn lắm, em chỉ muốn đọc sách hay đi chơi đâu đó chứ không muốn nhắn tin. Vậy là Huy đến chở tôi ra ngoài chơi và những ngày sau đó chúng tôi thường xuyên đi cùng nhau. 2018 chúng tôi kết hôn, 2019 chúng tôi có con, 2020 chúng tôi tự mua căn nhà đầu tiên ở Sài Gòn mà không phải nhờ đến tiền của hai bên nội ngoại. 

Hôn nhân của chúng tôi chưa hẳn tròn đầy, cũng có những lúc tôi muốn bỏ hết tất cả để trở lại cuộc sống tự do và dành toàn tâm cho chính mình như trước. Nhưng Huy và tôi đều cố gắng để hoàn thiện bản thân và hòa hợp hơn trong đời sống gia đình. 

Và Mè có lẽ là tất cả những bù đắp mà cuộc đời dành cho tôi. Tạ ơn mười phương Chư Phật, tạ ơn Mẹ,... các Đấng Bề Trên đã phù hộ để con được sinh ra bình thường như bao con người bình thường khác, và chở che cho con an toàn trong những ngày sống của con.

Mè là một em bé đáng yêu, hiểu chuyện, yêu thương cha mẹ và có lòng tôn kính sâu sắc với Phật Bà, Bà Ngoại... Con nói tiếng Anh giỏi hơn mẹ và giao tiếp tiếng Việt linh hoạt hơn ba. Con có lòng trắc ẩn với những người thiệt thòi, yếu kém và quan tâm tới những cây thuốc như Cố Ngoại, Bà Ngoại.

Sau tất cả, sau mười năm, tôi cảm ơn cuộc đời đã bù đắp cho những mất mát tôi từng chịu đựng, bằng một đứa trẻ giàu tình yêu và luôn nói lời yêu thương mỗi ngày, là Hột Mè.

Tôi mong sao con lớn lên, có cha mẹ gắn kết đồng hành, có tình yêu được đắp bồi mỗi ngày. Và mỗi ngày sống là một ngày biết ơn với cuộc đời, một ngày làm phước với chính mình và mọi người. Tôi cũng mong sao những trải nghiệm toxic cay đắng mà mình đã phải đi qua bởi sự tệ hại của con người và xã hội, thì con tôi và những đứa trẻ sẽ không phải nếm trải, dù một phút giây nào. 

*Chú thích:

1. Trong bài viết trích các câu hát trong bài "Có một dòng sông đã qua đời", "Đường xa vạn dặm" của Cố nhạc sĩ Trịnh Công Sơn. 

2. Hình sách - một số bìa sách đã xuất bản của tôi hoặc góp phần của tôi sau ngày Mẹ mất. Hình design science paper IBSG - do Dương Apolo thiết kế. Hình gia đình - tranh vẽ sơn dầu có Huy, tôi, Mè và Mẹ - một sự kết hợp chỉ có thể nhờ tranh - Chị Thùy, một họa sĩ từng là đồng nghiệp cũ vẽ. 

Tôi nghĩ như thế nào về di truyền trong ung thư?

Mẹ tôi mất vì ung thư ống dẫn mật.

Dì ruột tôi đang bị ung thư vú.

Em con cậu ruột tôi bị ung thư máu và phải điều trị trong hơn năm năm.

Tôi từng học cao học ngành di truyền. Tất nhiên, tôi đọc nhiều và quan tâm nhiều về ung thư. Ngay cả trước khi những người thân trong gia đình tôi phát bệnh.

Tôi hiểu phần nào về nguyên nhân và cơ chế, diễn tiến từ mức phân tử tới mức lâm sàng của bệnh ung thư.

Nhưng, khi một số người, trình độ Ph.D. nói tôi rằng, bạn nên đi xét nghiệm gene để biết trong người bạn có gene ung thư hay không.

Tôi chỉ cười thôi.

Tôi thấy xã hội đang loạn lên cái xét nghiệm gene ung thư. Tôi đặt câu hỏi là để làm gì nếu bạn có hay không có gene bệnh ung thư?

Có thì bạn cần biện pháp phòng ngừa bệnh ung thư hơn, vậy không có thì bạn không cần sao?

Bạn có biết các nguyên nhân dẫn tới ung thư không? Có rất nhiều nguyên nhân, và được gom vào 4 nhóm chính.

1. Di truyền

2. Sinh học (do nhiễm các vi sinh vật dẫn tới ung thư như HPV, HCV,…)

3. Hóa học (do nhiễm các chất độc từ môi trường sống, thực phẩm,… )

4. Vật lý (các tia xạ từ môi trường sống).

Tôi cho rằng yếu tố di truyền từ các thế hệ cá thể người không phải là yếu tố chính tại Việt Nam.

Mà các yếu tố 2,3,4 chiếm phần nhiều hơn rất nhiều. Mà để giải quyết được các vấn đề đó, thì năng lực của 1 người hay nhóm người nghiên cứu về sinh học hay sinh tin học đều không đủ khả năng để làm được nhiều thứ trong cái toàn thể.

Mà phải có sự hợp sức và thay đổi lớn từ cộng đồng và chính quyền thì chúng ta mới có thể làm điều gì đó để sức khỏe con người được cải thiện hơn, tránh bị ung thư bởi các yếu tố 2,3,4.

Nếu tầm soát ra mang gene bệnh ung thư hay không, thì chúng ta vẫn luôn phải phòng ngừa bệnh và khám sức khỏe định kỳ trong đó có tầm soát bệnh ung thư. Vì các yếu tố 2,3,4 diễn ra xung quanh chúng ta và rất khó kiểm soát bởi chính cá nhân vì nó còn phụ thuộc lớn vào cộng đồng, chính quyền và những người xung quanh mình.

Còn với hướng nghiên cứu trên những dữ liệu gene của người bệnh ung thư, trong tư duy còn nhiều hạn chế về kiến thức của mình, thì tôi cho rằng, chúng ta có thể tìm ra được phương cách nào đó giải quyết vấn đề ung thư, nhưng với đối tượng là những người đã phát bệnh và cần liệu pháp điều trị.

Chúng ta có thể tìm ra liệu pháp để tầm soát sớm hơn, để bệnh nhân biết bệnh sớm hơn với giá thành tầm soát rẻ hơn?

Chúng ta có thể tìm ra những phương cách nào với các liệu pháp miễn dịch trúng đích để kéo dài sự sống cho bệnh nhân ung thư hơn - nếu họ muốn sống lâu hơn? Tôi lưu ý về sự muốn sống hay không muốn sống của chính người bệnh vì chất lượng sống của người bệnh rất quan trọng. Nếu bệnh nhân thực sự muốn sống lâu hơn với chất lượng sống tốt, thì các liệu pháp điều trị trúng đích nên được sử dụng để giúp họ đạt mong muốn. Còn nếu trường hợp bệnh nhân không muốn sống lâu hơn, hãy để họ ra đi theo cái chết tự nhiên - hoặc với giải pháp tốt hơn, tôi có suy nghĩ nhiều về cái chết nhân đạo khi chứng kiến sự sống giai đoạn cuối của bệnh nhân ung thư với sự mong muốn được giải thoát của họ.

Quay lại với việc chúng ta nghiên cứu dữ liệu gene của các bệnh nhân ung thư nên như thế nào? Lại là với mức trình độ của tôi còn hạn chế - chỉ với các học phần lý thuyết về ung thư trong giai đoạn học cao học, và với những suy nghĩ trong quá trình chăm sóc bệnh nhân ung thư. Tôi có nhiều lưu ý về một số khái niệm như đột biến gene, biến động gene, gene nhảy và telomere.

Tôi cho rằng các khái niệm trên chính là các keyword để chúng ta đi sâu vào tìm hiểu để từ đó tìm ra được giải pháp cho bệnh nhân đã phát bệnh ung thư, ít nhất là cơ thể đã mang tế bào ung thư.

Về đột biến gene, tại sao lại đột biến gene, lại quay lại 4 nhóm nguyên nhân mà tôi đã liệt kê ở trên. Do đó, chúng ta sẽ không giải quyết được về mặt di truyền các thế hệ khi các nguyên nhân lớn hơn không thuộc về tầm kiểm soát của cá nhân hay thế hệ trong gia đình.

Về biến động gene, tôi biết rằng trong quá trình tế bào phát triển, gene sẽ tiếp nhận các yếu tố bên ngoài và từ đó có thể có sai và có quá trình sửa sai. Các liên kết hydro là các liên kết yếu, nên việc sai một vài nucleotide là điều dễ hiểu, và chúng ta nên lưu ý về việc gene có quá trình sửa sai. Với việc sai và sửa sai gene theo cách của tự nhiên, chúng ta hiểu hơn về biến động gene trong tế bào.

Gene nhảy, cũng là một điều thuộc về biến động gene nói trên, chúng ta nên lưu ý để xem sự góp phần của nó vào việc biến một tế bào bình thường thành tế bào ung thư như thế nào. Và làm thế nào để hạn chế, hay quy luật nhảy của gene là gì? Có lẽ cái này cần rất rất nhiều dữ liệu để tìm ra quy luật.

Về telomere, tại sao tôi đặc biệt lưu ý tới telomere? Vì đây là đoạn gene không mang thông tin nhưng quyết định tuổi thọ và cái chết của tế bào như thế nào. Và bạn cũng thấy rõ, với những tế bào có tuổi thọ dài, ít phân chia, thì rất hiếm các trường hợp ung thư, và các tế bào có tuổi thọ ngắn, phân chia nhanh, nhiều thì số trường hợp ung thư cũng tỉ lệ thuận với điều đó. Ví dụ như, chúng ta biết đến các bệnh nhân ung thư tế bào thần kinh ít hơn số bệnh nhân ung thư máu hay ung thư da.

Từ đó, tôi cho rằng, telomere sẽ chứa nhiều chức năng hơn những gì kiến thức khoa học hiện tại biết. Nên việc tìm hiểu về telomere sẽ có thể cho ra lời giải nào đó cho bài toán về bệnh ung thư.

 Một Người Thầy của tôi góp ý thêm cho tôi (sau khi tôi gửi Anh xem nội dung viết trên), tôi xin phép được bổ sung vào bài viết này, để nội dung được khách quan hơn: 

Anh xin cảm ơn em đã chia sẻ. Anh đồng ý với các ý hay mà em đã chia sẻ. Xét nghiệm tầm soát đột biến gien ung thư germline chỉ phù hợp với những người có nguy cơ cao do tiền sử bệnh lý gia đình, cá nhân, hoặc do các đặc điểm lối sống, công việc, nguy cơ phơi nhiễm và tiếp xúc với tác nhân gây ung thư.

Xét nghiệm đột biến gien ung thư có thể gây ra các hiệu ứng tâm lý, stress, âu lo,…

Vì vậy mình chỉ nên xét nghiệm khi thật sự cần thiết.

Các thông tin từ các xét nghiệm này sẽ giúp Bác sĩ đánh giá đầy đủ và chính xác hơn về mức độ nguy cơ ung thư, các hệ cơ quan có khả năng bị ảnh hưởng, độ tuổi dễ phát bệnh,… Từ đó, các BS sẽ có các giải pháp theo dõi lâm sàng , can thiệp sớm phù hợp. 

Anh xin lấy ví dụ như sau. Nếu mình có đột biến gien BRCA1/2 thì mình cần theo dõi vú, buồng trứng, tuyến tiền liệt, tuỵ, máu. 

https://www.cancer.gov/about-cancer/causes-prevention/genetics/brca-fact-sheet

BRCA Gene Mutations: Cancer Risk and Genetic Testing Fact Sheet

Nếu mình có đột biến gien RABL3 thì Bs sẽ cần siêu âm tuỵ hoặc chụp MRI tuỵ định kỳ hàng năm hoặc thường xuyên hơn. Các đột biến trên RABL3 sẽ làm gia tăng đáng kể nguy cơ K tuỵ. Khi mình biết để theo dõi và phát hiện sớm các tổn thương K tuỵ thì việc phẫu thuật loại bỏ khối u và điều trị sẽ hiệu quả hơn rất nhiều.

Như vậy, nếu xét nghiệm tầm soát đột biến gien ung thư germline được làm đúng cách, đúng chỉ định cho các trường hợp nguy cơ cao thì BS sẽ lựa chọn được phương pháp theo dõi và can thiệp lâm sàng hiệu quả hơn, em ạ. 

Cám ơn góp ý của Anh - một Người Thầy tôi rất quý trọng. 

Bóc mẽ những câu thiên hạ hay chém gió!

1. "Quẳng cái cân đi và vui sống" - sự thật là nếu bạn không quan tâm đến cân nặng, để cân nặng rời khỏi ngưỡng trung bình BMI, vui thì vui đấy, nhưng sống không được lâu đâu. Nên giữ cân nặng ổn định, và nên cân định kỳ. Kiểm soát cân nặng của bạn không vượt quá hay tụt dưới mức cho phép. 

Những kẻ xúi bạn không quan tâm tới kg cơ thể, thì chắc chắn họ không có trách nhiệm với tuổi thọ của chính bạn đâu. 

2. "Đừng để bản thân chết ở tuổi 25 rồi đến 75 tuổi mới được đi chôn." - Những kẻ phát ngôn và tin tưởng câu này đảm bảo học ẹ môn sinh học và chắc chắn không phải là bác sĩ. Dù từ 25 tuổi đến 75 tuổi bạn có sống an nhàn, không bon chen, không ước mơ, không hoài bão, không chiếm các thành tựu,... thì khi bạn đang thở, máu bạn đang chảy,... bạn vẫn đang sống với những hoạt động mạnh mẽ bên trong của cơ thể bạn. Hai năm COVID-19 vừa qua, dạy cho chúng ta rằng, giữ được hơi thở - là điều đáng quý nhất. Nghe cái bọn đa cấp xúi giục ba linh tinh để lao đầu vào làm "chiến binh" với những cái KPI sản phẩm tất nhiên mang lợi doanh thu, bất chấp việc bỏ mặc sức khỏe của bạn, sống đến tuổi 75 có khi là ước mơ viển vông. Để kéo dài được cuộc đời đến tuổi 75 hoặc nhiều hơn cho người ta mang đi chôn, thì theo tôi, đó là một điều thành công và cần nhiều nỗ lực. 

3. "Người đẻ đất không đẻ" - câu cửa miệng của các con dân kinh doanh bất động sản, mua đất đi, mua nhà đi các anh chị, người đẻ đất không đẻ :"> Không ai nói với các bạn rằng, người chết đất không chết : ))) Thật thì, nếu bạn quan tâm đến quá trình phong hóa của đất, bạn sẽ biết đất có bị xâm lấn và có được đắp bồi, do đó nói đất không đẻ hay không chết, chưa chắc đúng. Nhưng điều đúng, là quá trình sinh tử của con người diễn ra nhanh, và dễ thấy hơn quá trình của đất rất nhanh. Ở Việt Nam, chúng ta sẽ dần thấy những căn nhà hoang, hoặc rất rất neo người, như ở các nước Tây Âu đã diễn ra nhiều năm qua, khi mà lựa chọn sinh con thêm của các cặp vợ chồng ngày càng ít, thậm chí nhiều người trẻ lựa chọn không sinh con.  Và nhiều ngôi nhà rộng rãi, thậm chí giá trị bđs rất cao, nhưng chỉ có 1-2 người già ở trong đó, vì thế hệ chúng ta và các thế hệ sau, rất ít người muốn vì cái của nả tổ tiên để lại mà phải buộc chân vào một chỗ. 

Người đi, đất không đi. Bám chấp vào đất, thì khó đi. 

P.S, còn nhiều cái một nửa sự thật nữa các bạn ơi, khi nghề chém gió lên ngôi, hihi.

viết vụn bên ly cafe không đắng như ngày cũ

1. mộng mơ và lơ mơ 

Có một cái trào lưu, không biết ai là thống soái. Nhưng mình lờ mờ cảm nhận, nhiều người, từng thích imagine với John Lennon, Dumb với Kurt,… trong đám bạn mình, là kẻ đi theo. Làm bộ bày tỏ chán ghét thế giới thực tại, lũ toan tính, và tự nhận mình là những kẻ mộng mơ. 

Mình không biết có thuộc diện những kẻ mộng mơ không, dù cũng thấy thích thích nghe những bản nhạc trên, cũng từng ước ao về cái đẹp, và từng ngẩn ngơ ra trước những cảnh bình yên lãng mạn các kiểu. 

Một thời điểm nào đó chắc có

Nhưng hiện tại thì không chắc chắn 

Dù cuộc đời dạy chúng ta, muốn được làm một kẻ mộng mơ được giữa cuộc đời này, thì phải bớt làm người lơ mơ. 

Nhưng mình thấy lơ mơ nhiều khi nó cũng là một cái thú :D 

Và mình thấy mình có lòng tin rằng ai đó khi họ nói họ đang lơ mơ hơn khi họ nói họ đang mộng mơ. 

2. cà phê không cần uống đắng 

Mình đã có khoảng thời gian dài không biết làm cách nào để tỉnh nổi, dù mỗi ngày vẫn đều đặn uống ít nhất một ly cafe. 

Hôm nay ngồi trước một ly cà phê rang nhẹ rất thơm và ít đắng nghe Vũ bảo là lượng cafein cao hơn loại rang đắng, không biết sẽ khiến mình tỉnh táo hơn bao nhiêu

Mình uống cà phê từ mười lăm năm trước hoặc xa hơn. Uống để tỉnh ngủ, chứ không phải vì mình ghiền. Kỳ thực, mình ghét cay ghét đắng - chính xác là ghét vị cay ghét vị đắng, của bất cứ món gì - ăn, uống hay cuộc sống. 

Những ngày mình còn là sinh viên, giờ giải lao như một thói quen, phải có một ly cà phê uống vội để tỉnh. 

Không biết tại sao mình thèm ngủ đến kinh khủng, và nhu cầu ngủ của mình hồi còn là học sinh, có thể khiến con bạn thân nhất của mình hồi đó phải há hốc mồm vì ngạc nhiên khi nó hỏi: mi làm gì mà không làm bài nổi? - tau ngủ. 

Từ bé, mình đã không thích luyện phim một cách thụ động theo từng tập của những bộ phim dài kỳ chiếu trên truyền hình. Mình thích xem phim, nhưng chỉ xem phim chiếu rạp hoặc phim 1-2 tập, không xem dài tập. Mình cũng từ chối các cuộc tụ tập chỉ để ăn - chơi - tám phét vớ vẩn. 

Thế nên thời gian của mình cắt ra từ những việc đó - dùng làm gì? Chỉ để ngủ. 

Nhưng lên đến thời sinh viên thì khác. Mình nhận ra có nhiều thứ quá vui để chơi, để học, để đọc, để lang thang,... mà tất nhiên mình không thể bỏ học, khi đã lỡ đâm đầu vào một chuyên ngành quá nặng ở một ngôi trường đệ nhất ép xác sinh viên. 

Mình không còn được ngủ thỏa thuê như trước nữa. Từ đó, mỗi ngày mình đã uống cà phê để thức. 

Tập tành uống vội từ cafe căn tin trường, tới những gói cafe hòa tan 

Đến những ly cafe đen đặc quánh, những giọt đậm cần mẫn rơi xuống từ phin cafe 

Có nhiều ngày, gần như mỗi ngày mình chỉ ngủ 3-5 tiếng, nghĩ lại giai đoạn đó, mình thấy thương mình. Giai đoạn mình không có nhiều cảm giác vui. Vùi đầu vào đọc, viết, vẽ, nhận đủ thứ việc từ có phí tới không phí, từ phí cao tới phí thấp,... như một cách giết thời gian, và hủy hoại cái nỗi buồn đang ngự trị trong mình. Vì mình tin rằng, khi mình buồn quá, mình làm việc nhiều đến mức thiếu thời gian để ngủ, thì buồn nào rồi cũng sẽ qua, chỉ có buồn ngủ mới là cái buồn còn lại. Nhưng giờ qua ba mươi, mình thấy rằng, có nhiều khi, người ta buồn quá đến mức không thể nào ngủ được. 

Những người từng hẹn cafe với mình ngày nào, thấy mình hay uống cafe đen, tưởng mình thích điều đó. Khi mình làm việc ở nhà, có khi còn uống cafe đen không đường không đá. Nhiều người cứ nghĩ vậy là gu, là một cái quái quái lạ lạ thường thấy ở những người viết và thích sống cô độc. Thật ra thì những lúc đó có thể do mình đang quá mải làm việc và lười lấy đường đá thôi chứ chẳng phải mình thích gì. Mình chỉ coi cafe như một thứ nước uống cho xong, tỉnh táo, để làm việc. 

Gần đây mình mới biết đến loại cafe pha lạnh, uống mát, đắng nhẹ, không thơm như cafe pha phin, nhưng giúp mình tỉnh táo. 

Ba điều mà mình thích ở hạt cafe sau khi chế biến: mùi thơm, sự tỉnh táo do cafein mang lại, màu cafe. 

Còn vị đắng - quả thực, mình rất ghét. 

Cho đến khi mang bầu và hạn chế cafe, thay những ly cafe đen đậm qua những ly bạc xỉu, mình mới nhận ra mình thích uống ngọt. Và cho đến khi cơ thể mình gầy đi và phải ăn uống bổ sung, mình mới nhận ra, mình thích ngọt hơn đắng. 

Thế nên, khi tập tành pha lạnh cà phê, mới đầu, mình nghĩ cần phải cho đường hoặc sữa vào một khâu nào đó. Nhưng đọc các công thức hướng dẫn cách pha, tuy có thấy nói cà phê pha lạnh có thể dùng với đường hoặc sữa tùy sở thích, nhưng không thấy hướng dẫn cho đường hoặc sữa vào khâu nào, thời điểm nào, trước khi ngâm lạnh cafe hay sau khi đã tách nước cafe,... Mình bèn vào một group dành cho những người thích uống cafe cold brew để hỏi điều này. Một loại comment vào thể hiện, kiểu dạy cho mình biết rằng những người uống cafe cold brew thì không uống với đường, và mình là loại người không biết uống. Thì thôi em về :) Mình lặng lẽ xóa post và leave group đấy. 

Chúng mày uống để thể hiện hay uống để làm gì hở những kẻ tự nhận là tín đồ? :) 

Mình nói với anh của người bạn lâu năm, nhà làm cafe ở Đà Lạt: em muốn uống cafe cho tỉnh, nhưng em không uống được đắng. Anh bảo, em kêu Vũ rang nhẹ thôi. 

Mình mới biết hóa ra độ đắng của cafe do tay người rang. Vũ bảo, rang nhẹ thì có vị hơi chua đấy, chỉ loại cafe ngon mới rang nhẹ được. 

Pha ly cafe có vị hơi chua hơn bình thường một chút. Hỏi Vũ, uống có cảm giác nước trái cây đấy Vũ. Ừ, cà phê là trái cây mà. 

Tìm hiểu thêm những cách pha khác, và thêm về cafe cold brew, mới biết rằng, cafe pha lạnh không chỉ là cafe pha lạnh, mà nó còn là pha loãng. Nó loãng hơn cafe pha phin như trước đây mình từng hay uống, ở cái giai đoạn ngày chỉ ngủ chừng 3-5 tiếng và mỗi năm viết một cuốn sách. 

Cafe pha loãng đi, mát lạnh, hơi có vị chua,... nhân nhẩn đắng chứ không đắng đậm, nó lại gần với tiêu chí uống của mình hơn. Tuy nhiên, cà phê pha lạnh lại không tỏa hương cafe thức tỉnh cả căn phòng như khi mình pha phin nóng nữa. Nên mỗi lần múc những muỗng cafe ra để pha, mình lại đưa lên mũi mà ngửi cái mùi hương mình thích ấy, từ những ngày xưa cũ đến giờ. 

Giờ, mình vẫn uống cà phê mỗi ngày, và cà phê không cần uống đắng. 

Khi con mình lớn lên, hẳn mình sẽ chỉ con thấy, ly cafe đắng hay ngọt hay ở độ nào - là tùy con; cũng như cuộc sống vui hay buồn, mộng mơ hay lơ mơ - cũng là từ con; chứ không phải do người nào, style nào quy định. 

Chọn trường cho con - là điều quan trọng

Đêm, xem đi xem lại clip em bé 2 tuổi bị bạn đánh. Mình đau lòng quá. Tình cờ, lúc chiều đem con xuống sân chơi, có một mẹ có con 17 tháng hỏi kỹ chuyện chọn trường cho con. Lúc đó mình có chia sẻ, nhưng hoàn toàn ko biết clip này, nên thiếu sót một số thứ, lại ko có liên lạc của mẹ bé đó để nhắn bổ sung. Nên giờ mình note vào đây, mong sao mẹ đọc đc. 

Xem clip nhóm trẻ tư thục và giải trình của trường trên báo, mình thấy các vấn đề là: 

Lớp có nhiều nhóm tuổi và chênh lệch tuổi khá nhiều. Cụ thể là bé 3 tuổi đánh đá bé chưa đến 2 tuổi (theo báo), còn em bé chạy ra cửa đứng gọi cô thì mình đoán có thể hơn 3 tuổi. Trẻ con chênh lệch nhau vài tháng cũng khác biệt lắm rồi. Nên gửi con thì trường nhất định phải phân nhiều lớp theo độ tuổi, dưới 3 tuổi thì chênh lệch 6 tháng 1 lớp. Như thế các bé sẽ sàn sàn nhau, bé này đánh qua thì bé kia cũng đánh lại đc chứ ko đến nỗi như trong clip. 

Nơi giữ trẻ trong clip bị thiếu nhân sự. Nên xảy ra tình trạng cô trông trẻ phải đi dọn dẹp bên ngoài và ko có ai trong lớp với các cháu.  Nên khi chọn trường, thì trường phải có đủ nhân sự phụ trách các bộ phận, để các cô giữ cháu lo việc giữ cháu, các cô dọn dẹp lo việc dọn dẹp, các cô nấu ăn lo việc nấu ăn, chứ ko phải là ko có cô nào giữ các cháu vì bận đi lo dọn dẹp bên ngoài.  

Nói chung, trong việc chọn trường cho con mình khi con chưa đầy 6 tháng mình đã để ý, thì mình cảm giác mình may mắn và được trời thương, đc bạn bè giúp đỡ, chứ cũng ko phải là mình biết chọn lựa gì. Cảm ơn mọi người, mọi điều, mà con mình đã trải qua những tháng năm đầu đời dễ chịu. 

Bài báo và clip về vụ việc, khiến mình thấy rõ hơn, việc chọn trường cho con học, chọn môi trường cho con sống,... là cực kỳ quan trọng. 

Và từ khi mình chưa sinh con, mình đã tin rằng, giáo dục con trong độ tuổi mầm non là quan trọng nhất cuộc đời. Càng ngày mình càng tin điều đó. 

Nên từng có 1 cô nói với vợ chồng mình rằng: con nít học đâu chẳng được, chúng mày ngày xưa cha mẹ vứt lung tung rồi cũng nên người đấy, có sao đâu. Thì sau đó, khi về nhà, mình đã nói với chồng mình: sau này em không muốn đem con qua chơi nhà cô đó nữa. 

Con cháu cô ấy, cô muốn vứt lung tung đâu mình không quan tâm, nhưng con mình thì không bao giờ.

Nguồn: https://thanhnien.vn/be-gai-2-tuoi-bi-3-ban-trai-cung-lop-danh-hoi-dong-post1394192.html

Mọi khoảnh khắc bạn sống - là của bạn

Bạn thân mến!

Bạn có thực sự cần một ngày lễ kỉ niệm cho riêng mình không? Khi mà khoảnh khắc hiện tại, bạn sống tròn đầy, trân trọng và giá trị.

Sống trong chánh niệm - ở đây, hiện tại, bây giờ

Và cảm nhận nó - thời gian của bạn, cảm xúc của bạn

Những thứ mà chúng ta không thể cầm nắm đó, thời gian và cảm xúc mà bạn thực sự đang sống ấy, nó lại chính là cái mà đời sống bạn chắc chắn sở hữu.

Nếu lý trí và tâm hồn bạn không cho phép, không ai có thể chiếm lấy, can thiệp hay tước bỏ.

Những thứ vật chất phù hoa bạn đã có, đang có, hoặc cố gắng sẽ có, thực ra lại dễ dàng mất đi và không còn là sở hữu của mình, dễ dàng hơn bạn tưởng. Dễ mất hơn việc mình gìn giữ cái thực sự trong lòng bàn tay mình - đó là thời gian và cảm xúc ở hiện tại.

Một người sống một cuộc đời - có thể đạt được nhiều thứ, nhưng mất đi, không ai ôm theo được điều gì thuộc về vật chất. Nhà cao cửa rộng đồn điền công xưởng hay một đế chế… rồi cũng là gì, khi thân cát bụi còn trở về cát bụi? Thân thể là thành trì về vật chất cuối cùng của mỗi con người, nhưng khi chúng ta mất đi, thành trì cuối cùng ấy - quan trọng với chúng ta biết mấy, mà chúng ta lại ít biết giữ gìn củng cố và bảo hành bằng các công trình gạch đá ngoại thân, rồi thì thân thể cũng tan rã.

Mọi thứ vật chất đều là của người khác, thể hệ tiếp nối, hay không ai cả. Không biết được của ai, nhưng chắc chắn không phải của chúng ta.

Chỉ có cuộc sống chúng ta đang sống, thời gian và cảm xúc, ở chính hiện tại này mà thôi, là thuộc về chúng ta, trọn vẹn.

Nếu chúng ta mất đi, cuộc đời chúng ta đã sống, đã trải nghiệm đó, cũng đi theo chúng ta, mà không ai có thể sống thay ai. Ngay cả chính chúng ta, cũng không thể sống lại cuộc đời của chính mình, thêm một lần nữa.

Vậy thì chúng ta có cần đến lễ lạt kỉ niệm, hay những hoa quà phù phiếm, những khen tặng ảo ảnh không?

Có chút cho lòng lao xao. Có người thích một bầu trời tỉnh thức, nếu ai cũng sống trong tỉnh thức, trong chánh niệm, vui về tự tâm, thì cuộc đời phàm trần chẳng lẽ chỉ có một màu trời tỉnh thức? Như thế chắc sẽ không nhiều cung bậc buồn vui, chẳng còn gì để bàn, chúng ta xin dừng lại tại đây. Nhưng một bầu trời với nhiều đám mây, nhiều màu sắc, hình dạng lại đang tồn tại để mọi người phỏng đoán, tưởng tượng, bàn về… dường như đúng hơn với cuộc sống thực tại này, xã hội này - một thế giới không bao giờ trong vắt không một gợn mây, một áng bụi.

Những gợn tham sân si phù phiếm vẫn tồn tại.

Những mong cầu vẫn tồn tại.

Những hoa những quà những câu chúc lời khen vẫn cần tồn tại - để bày tỏ hiện hữu được bằng hình ảnh cho những thứ biết quý giá hơn nhưng lại khó thể nào rõ ràng trong mắt người khác, mà có khi chính bản thân mình cũng không biết được rõ ràng - là thời gian và cảm xúc của mình, ở hiện tại.

Nhưng để cho một thời điểm được quy định theo tờ lịch, chỉ một ngày đó - để tôn vinh, vì bạn là phụ nữ; hay một ngày để tôn vinh - vì bạn là doanh nhân, một ngày để tôn vinh - vì bạn là trẻ em,… thì không đủ, không thể nào là đủ.

Bởi những ngày khác, những thời điểm khác, không trong tờ lịch, nhưng trong hiện tại - cái hiện tại mà bạn đang sống, đó chính là thời điểm của bạn.

Chính bạn phải nâng niu hiện tại - mà không cần chờ đợi một ai.

Nâng niu hiện tại - trân trọng bản thân, để không cho phép ai chà đạp lên, tước đoạt hay áp chế thời gian và cảm xúc của bạn.

Nếu bạn bị khổ đau vì đã dành thời gian và cảm xúc cho người không đáng, quay lại, trách ai? Không ai trách người không lấy gì thuộc về vật chất của người khác, pháp luật hiện hành cũng không định tội những kẻ cướp cảm xúc và thời gian trong trái tim của một con người mà chỉ xác lập những tội lỗi thuộc về vật chất, tài sản, thân xác, ngôn từ đã bật ra khỏi suy nghĩ, …

Thế nên, hãy vì chính bạn, chính cuộc đời bạn mà nâng niu thời gian và cảm xúc bạn đang sống - ở đây, hiện tại, bây giờ

Bất cứ lúc nào, không riêng 20/10, không riêng 8/3,… không riêng ngày nào cả, cuộc sống để sống, phải sống thật đáng sống

Những gì không đáng, nhất định phải gạt ra khỏi cuộc sống của bạn

Những gì xứng đáng, ghi nhận và biết ơn trọn vẹn  

Thời gian và cảm xúc trong hiện tại, khoảnh khắc của bạn, là của bạn, dành cho chính bạn - và dành cho những người mà bạn yêu thương như yêu thương chính bản thể của bạn.

P.S., Với mình hiện tại, thời gian và cảm xúc của mình nhất định trọn vẹn với mình và con mình. Những người làm mình khổ đau, mình đã dần dà gạt họ ra khỏi cuộc sống của mình. Đời sống của mình là để sống chứ không phải để chịu đựng. 

 

Nước mắt mùa Thu...

Những ngày này tôi mong chờ tin Cô khỏe mạnh lại, hoặc... ra đi nhẹ nhàng. Tôi rất sợ nghe những thông tin như "đang nguy kịch", "đang nằm ICU", đang thở máy hơn 75%,... 

Với những gì được nghe kể lại từ bệnh nhân COVID, tôi hiểu rằng những ngày qua, hay những ngày này, Cô đang rất đau đớn. 

Tôi không biết cơn đau do COVID mà Cô Lệ Thu phải chịu như thế nào, cũng không biết cơn đau do viêm đa xơ cứng mà ca sĩ Ngọc Lan phải chịu, hay cơn đau do ung thư giai đoạn cuối mà Mẹ tôi phải chịu ra sao. 

Mẹ tôi ra đi ở tuổi 63, và trong cuộc đời tôi, đã lần lượt phải nhìn bao nhiêu người mình yêu thương ra đi ở tuổi 70 trở lại, thì thấy rằng độ tuổi 78 của Cô quả là "nhân sinh thất thập cổ lai hy",... 

Nên, ở độ tuổi đó, điều tôi cầu mong nhất cho Cô là nhẹ nhàng. Dù sống hay chết, cũng có đc cảm giác dễ chịu nhẹ nhàng. 

Cố gắng níu kéo, duy trì,...dù người bệnh quá đau đớn và muốn giải thoát, là tình huống mà tôi cầu mong sao Cô và gia đình Cô không rơi vào. 

Những ngày này, tôi thường dành sáng sớm khi con chưa dậy hay buổi tối khi chồng con đi chơi, để 1 mình nằm nghe tiếng hát Lệ Thu và những danh ca cùng thời. 

Tôi đã dành cả thời tuổi xanh để mến yêu giọng hát của họ. 

Tôi nhớ hôm 21.09.2019, ca sĩ Tuấn Ngọc về biểu diễn. Hôm đó là sinh nhật tôi. Và con tôi chỉ mới 4 tháng tuổi. 

Hôm đó, có lẽ món quà lớn nhất mà tôi ước ao là đc ngồi trong khán phòng nghe Chú hát.  

Nhưng tôi liên lạc với phòng trà, hỏi giá vé, họ báo 900k, hỏi chị có thể bế em bé vào cùng ko, em bé của chị ko làm ồn (trộm vía, em Mè lúc mới sinh đến 6m rất ngoan, cứ đc mẹ ôm là chơi với ngủ và cười, ko biết khóc là gì. Xa mẹ mới khóc.) Nhưng ko có 1 hồi đáp cho câu hỏi sau. 

Rồi chồng tôi hỏi, em muốn đc tặng quà gì cho sinh nhật? Tôi nói em muốn ăn kem. Chồng tôi mua kem về ăn. Vậy là qua 1 ngày như mọi  ngày. 

Tôi hỏi 1 anh bạn ca sĩ, anh nghĩ Chú Tuấn Ngọc hát bao lâu nữa?  Anh bảo ít nhất mười năm. 

Ừ mong là vậy đi. 

Năm Covid thật kinh hoàng, bao nhiêu ng ra đi,... Và tôi thấy rõ rằng thành công lớn nhất của chúng ta là SỐNG KHỎE MẠNH. Cũng là mục đích hướng tới của tôi. Khỏe mạnh về cả thể chất và tinh thần. 

Tôi cũng thấy sự sống mong manh quá đỗi. Sống nay chết mai. 

Tôi mong sao cuộc đời mình đừng vuột mất cơ hội đc nghe những danh ca tôi yêu mến hát trong không gian gần gũi như khán phòng...

Ngồi im cho thế giới hòa bình

 

 "Rồi sẽ qua hết, đời cuốn trôi mãi

Tha thứ cho mùa thu bé dại mải chơi đến muộn

Loài hoa lỗi hẹn chết trong vườn khuya."

Tôi định mượn ca từ trong bài hát "Mùa hoa bỏ lại" của nhạc sĩ Việt Anh để làm tựa đề cho nội dung viết này. Là "tha thứ cho mùa thu bé dại". 

Cơ mà rồi nghĩ, mình lấy quyền gì mà tha thứ hay không tha thứ, khi mà chính người ta cũng chẳng cần và chẳng cần quan tâm đến điều đó, hay họ có một chút mảy may rằng họ đang phạm lỗi lầm. 

Và rồi, tôi biết đặt cái tựa gì đây, cho đúng với nội dung. 

Bài viết này tôi muốn chia sẻ một vài thứ khiến tôi không vui nhưng cũng chẳng biết làm thế nào trong công việc của tôi. 

Tôi cảm giác được trân trọng thực sự bởi những người biên tập bài vở cho tôi, những nơi mà tôi thường cộng tác. Và tôi cũng thấy được sự công bằng ở những người thuê tôi viết - và trả tiền tử tế cho tôi. 

Tôi là một người viết thuê, tôi là một người thợ. Tôi viết tiếng Việt căn bản và có nền tảng kiến thức về y sinh ở bậc Đại học và dang dở bậc Cao học. 

Không có gì để ngại ngần và cũng chẳng có gì để tự cao. 

Mọi thứ bình thường như nó vốn có. 

Chỉ là không bình thường khi các bạn không biết điều này khi liên hệ tới tôi...

1. Tôi là người viết thuê - không viết giùm 

Có những người bạn cũ, những người hàng xóm cũ, những người chẳng thân thiết quái gì,... nhân danh điều gì để liên hệ với tôi và NHỜ VIẾT thứ gì đó HOÀN TOÀN KHÔNG TRẢ TIỀN với câu VIẾT GIÙM? Bạn thân mến ơi, bạn trả tiền bao nhiêu cho khoản thời gian và công sức mà bạn muốn lấy của tôi khi nhờ tôi viết? 

Nếu bạn nghĩ, viết lách thôi mà có cần phải bỏ ra cái gì đâu mà tính toán với bạn bè cũ, với hàng xóm cũ,... Ừ nếu bạn nghĩ vậy thì bạn tự đi mà làm đi. Tôi quý thời gian - đặc biệt là thời gian diễn ra trong thời thơ ấu của con trai - chỉ một chiều đi mà không có vé nào quay lại được. 

Nếu bạn nghĩ, văn thơ vớ vẩn là cái tôi có sẵn rồi ngoạc ra đôi dòng cho thỏa mãn cái mục đích nào đó của bạn. Thì xin lỗi bạn, tôi không phải công cụ của bạn. Ba cái chuyện bức xúc vấn đề này nọ kia, bạn thích tự đi mà viết, đừng làm phiền người khác, đặc biệt là đừng làm phiền thời gian của một người mẹ đang nuôi con nhỏ. 

Hãy nghĩ cho đến tận cùng, khi bạn NHỜ một người mẹ làm điều gì đó với danh nghĩa LÀM GIÙM và không trả tiền, chính là bạn đang ĂN CẮP THỜI GIAN CỦA ĐỨA TRẺ mà đáng lẽ ra người mẹ phải dành cho nó. 

2. Tôi rảnh và bận tùy người tùy việc

Bữa rồi, một bạn rủ tôi bán một dòng mỹ phẩm của bạn bè bạn ấy. Tôi bảo tôi bận lắm, tôi không dư tiền vốn. Bạn bảo không cần vốn mà chỉ cần rao giùm trên Facebook tôi. 

Ôi bạn tôi ơi, Facebook tôi rao các món hàng tôi chuyên, tôi thích, tôi lấy giá tận gốc mà còn thiếu sự ưu tiên và tương tác, tôi đâu còn rảnh để rao những thứ mà tôi chưa chắc đã thích và giá chưa chắc đã tận gốc. Lấy một mặt hàng của người nào đó mà bán cho khách của mình, không chỉ là bán một món hàng. Mà là đem cả sự tin cậy mà những người tìm đến mình để bán được món hàng đó nữa. Về chất lượng chuẩn mực, về giá cả hợp lý, về sự hiểu sâu sắc và chân thành của người bán. 

Ở một món hàng trên trời rơi xuống nào đó, làm sao tự dưng tôi dám gật đầu cái rụp mà làm công cụ cho người ta? 

Có khi, làm cộng tác viên - làm đại lý, các thể loại lại chẳng khác gì khách hàng bậc 1 bậc 2... chưa phải là bậc cuối thôi, cho người ta ăn lời. Nếu thực vậy thì tôi là khách hàng, khách hàng là thượng đế, thượng đế có quyền mua hay không mua. Nếu thượng đế từ chối, làm ơn hãy lịch sự với người ta. 

Nếu ai đó nói với bạn rằng họ bận lắm, hãy tin rằng họ thực sự BẬN VỚI BẠN, chứ chưa chắc họ đã bận với người khác. Bởi bạn không còn thực sự xứng đáng để họ dành thời gian. 

Cũng như khi người ta từ chối bán một món hàng, một dòng hàng mà bạn đưa ra. Chưa chắc người ta đã từ chối những món khác, dòng khác, của người khác. 

Tôi từng gặp một số người bán bảo hiểm rất bất lịch sự, khi mời tôi mua bảo hiểm không được thì quay ra trù ẻo kiểu mai mốt bệnh chết không có tiền, người thân - chồng con phản bội không chi trả cho khi nằm bệnh,... Rồi giờ lại gặp một người không biết gọi là gì, khi rủ rê tôi bán dòng mỹ phẩm mà tôi từ chối với lý do bận thì lại bảo, nuôi có một đứa con một ngày đâu có phải rửa đít mười lần đâu mà cứ kêu bận. Các bạn ơi các bạn tào lao dễ sợ! 

Con tôi không cần rửa đít 1 ngày 10 lần và bản thân tôi hầu như không rửa đít cho con, con ở trường có cô rửa, con ở  nhà có ba rửa, tôi chỉ bận duy nhất một việc, đó là BẬN CHƠI CÙNG CON. 

Các bạn làm mẹ kiểu rảnh, các bạn rảnh. Tôi làm mẹ kiểu bận, tôi bận.

Cùng một job làm mẹ, nhưng có nhiều style, nên những đứa con ra đời cũng sẽ khác nhau.  

Còn về bảo hiểm, tôi thực sự rất đề cao về bảo hiểm nhân thọ và tôi đã có bảo hiểm cũng như những chuẩn bị cho mình rồi. Tôi từ chối bạn vì bạn không phù hợp với tôi, và khi nghe bạn trù ẻo khách hàng mà bạn không kiếm được, tôi lại thấy rằng việc tôi từ chối đúng đắn quá trời. 

3. Khi ý tưởng bị ăn cắp 

Ngày tôi còn bé, cách đây chừng mười năm, tôi từng rất đau khổ khi ý tưởng kịch bản của tôi bị ăn cắp. Một tuýp nhân vật, một nhóm nhân vật, một dòng truyện,... y chang. Tôi biết làm gì đây, làm gì đây khi không ai cấp quyền sở hữu cho thứ gọi là ý nghĩ trong đầu bạn, có thể được lưu đâu đó trong những tờ nháp, những bức email nhưng chưa được thành hình thành sản phẩm? 

Tôi đau khổ viết thư cho Thầy tôi. Thầy bảo, đừng buồn, Tuệ An. Bởi những người ăn cắp ý tưởng của con thì ngay từ đầu người ta đã thua con rồi. 

Giờ, nhìn những bản sách của bạn ra, cuốn này đến cuốn khác, trùng lặp hay ăn cắp ý tưởng từ tôi, tôi thấy tội nghiệp vì tư tưởng và sự sáng tạo của bạn nghèo nàn quá đỗi đến mức phải đi ăn cắp. Cơ mà, như quay trở lại cái mở đầu, có khi bạn cũng đâu cần ai tội nghiệp. Thôi kệ. Ở cái đất nước nhỏ xíu và mờ nhạt này, một đôi ba cuốn sách không mấy ai đọc và cũng chẳng có ai nhớ tới nội dung như nào... nó rẻ rúng lắm. Tranh cãi hay làm bất cứ điều gì để chứng tỏ mình, chỉ thấy phí thời gian. Thời gian dùng để VUI CHƠI CÙNG CON hay để hạ mình xuống để tư vấn, bán hàng, chăm sóc khách hàng,... nó thực sự có ý nghĩa hơn đối với mình hiện tại so với việc chứng tỏ để người này người kia biết mình chất như thế nào. Chất lượng với chả chất lợ, nước lọc vẫn là thứ hữu ích nhất để tồn tại sự sống!

Và, từ bé đến lớn, tôi vẫn tự tin mình là đứa có khả năng sáng tạo. Ý tưởng bị ăn cắp, thôi bỏ đi, tôi sẽ tạo ra cái mới, có khi lại hay ho hơn. 

Mà có khi, ý tưởng trước và sau... đều là những thứ vớ vẩn. 

Có những bọn nên ngồi im, cho thế giới hòa bình. 

(À, có tôi. Tôi cũng nên ngồi im. Tôi vừa uống vài ly rượu nhẹ độ để dễ ngủ. Rồi sáng mai tôi sẽ dậy sớm BẬN ngắm mặt trời mọc, BẬN tưới tắm và ngắm cây, BẬN chơi cùng con nhỏ. Chúc các bạn ngủ ngon.)